Czym są kompetencje przyszłości?

Według raportu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z 2019 roku (1) kompetencje przyszłości obejmują trzy obszary:

• umiejętności (skills),
• postawy i wartości (attitudes and values),
• wiedza (knowledge).

Ważne! Sama wiedza czy same umiejętności nie wystarczą by posiąść kompetencje potrzebne w XXI wieku. Te poszczególne obszary wzmacniają się nawzajem, dlatego ważne jest, by rozwijać je wszystkie.

Umiejętności przyszłości, czyli uczmy się uczenia

Umiejętności przyszłości możemy podzielić na:

• kognitywne i metakognitywne, związane z „myśleniem o myśleniu”, uczeniem się tego, jak się uczyć, kreatywnością, odpowiedzialnością i samoregulacją,
• społeczne i emocjonalne, takie jak empatia, komunikowanie się, współpraca, samoświadomość,
• fizyczne i praktyczne, obejmujące podstawowe umiejętności niezbędne na co dzień, ale i sztukę czy opanowanie obsługi coraz to nowych urządzeń technologicznych.

Zwróćmy uwagę, że obsługiwanie urządzeń jest tylko jedną ze składowych kompetencji przyszłości. Nie jest wcale najważniejsza, choć mogłoby się wydawać, że w kolejnych latach technologie będą odgrywały coraz większą rolę w życiu i pracy.

Z kolei według projektu Laboratoria Przyszłości (4) organizowanego przez polskie Ministerstwo Edukacji, najważniejsze umiejętności przyszłości to:

• kreatywność, umiejętność nieszablonowego myślenia,
• umiejętność logicznego i krytycznego myślenia,
• komunikacja interpersonalna,
• zdolność uczenia się przez całe życie.

Bardzo ważna jest umiejętność uczenia się przez całe życie. A to dlatego, że nie jesteśmy w stanie aż tak szczegółowo przewidzieć przyszłości. Może się więc okazać, że aby utrzymać się na rynku pracy trzeba będzie uczyć się wciąż nowych rzeczy. Jeśli posiądziemy umiejętność przyswajania nowej wiedzy i dostosowywania umiejętności do sytuacji, nie będą nam straszne żadne zmiany.

Wiedza przyszłości. Czy musimy iść w specjalizację?

Wiedza w przyszłości nie będzie traktowana jako zbiór faktów, ale jako rozumienie powiązanych ze sobą i oddziałujących na siebie nawzajem systemów i dyscyplin. Sama znajomość wybranej dziedziny nie wystarczy – trzeba ją zrozumieć, zinterpretować i zastosować (1).

W raporcie OECD wyróżnia się kilka rodzajów wiedzy:

• specjalistyczną (z jednej dziedziny),
• interdyscyplinarną (łączenie elementów różnych dziedzin),
• epistemiczną (wiedza o tym, jak myślą i działają eksperci w danej dziedzinie),
• proceduralną (rozumienie tego, jak krok po kroku wykonać poszczególne zadania).

Dopiero rozwijanie ich wszystkich zapewni młodemu człowiekowi dobry start.

Postawy i wartości przyszłości. Komu będzie potrzebna etyka?

Kompetencje to nie tylko wiedza i umiejętności, ale także etyka. Najważniejsze wartości, które warto zaszczepić dziecku, to:

• odpowiedzialność,
• szacunek,
• uczciwość,
• integralność,
• samoświadomość.

Wartości etyczne nigdy nie będą passe. Są i będą wyjątkowo ważne, szczególnie przy tak dynamicznym rozwoju technologii. Sztuczna inteligencja jest ich całkowicie pozbawiona.

Jak rozwijać kompetencje przyszłości u dziecka?

Aby rozwijać kompetencje przyszłości u dziecka w domu, możesz:

• wspólnie z dzieckiem analizować to, w jaki sposób się uczy, i szukać nowych technik,
• traktować błędy jako naturalną część procesu uczenia się,
• zachęcać do zabaw w gronie rówieśników,
• inicjować większe „projekty”, w których dziecko mogłoby uczyć się współpracy, rozdzielania zadań, skupienia na celu i łączenia różnych dyscyplin (choćby dając dzieciakom na podwórku zadanie zbadania i opisania wszystkich roślin w okolicy – a na koniec podsumowania zabawy za pomocą nagrania dźwiękowego lub filmowego),
• wybierać zabawki z oznaczeniem STEAM (skróty od science – nauka, technology – technologia, engineering – inżynieria, arts – sztuka, mathematics – matematyka) – oznacza się tak „interdyscyplinarne” zabawki, które rozwijają różnorodne umiejętności związane z różnymi dziedzinami,
• absolutnie wykreślić ze swojego słownika odpowiedź „Bo tak” – to właśnie chęć podważania status quo, krytyczne, samodzielne myślenie są dla dziecka ważniejsze niż akceptowanie zasad bez najmniejszych wątpliwości i zadawania pytań.

Rozwijanie kompetencji przyszłości w domu na pewno nie wystarczy. Zwróć uwagę, czy w szkole Twojego dziecka zwraca się uwagę na wszechstronny rozwój dziecka, np. za pomocą pracy metodą projektu.

Nie zawsze tak jest, dlatego warto zapisać dziecko na dodatkowe zajęcia. Aby nie przeładowywać planu lekcji, możesz np. wybrać na angielski dla dziecka szkołę językową, w której kładzie się nacisk nie tylko na samą naukę języka. – Stawiamy na kompetencje przyszłości, rozwój, gotowość na zmianę, naukę krytycznego myślenia. Uczniowie starszych klas prowadzą dyskusje o ważnych zagadnieniach współczesnego świata – mówi Tonia Bochińska, współwłaścicielka sieci szkół języka angielskiego Early Stage.

Na poszczególnych poziomach w szkołach Early Stage rozwija się kompetencje przyszłości – od otwartości, przez umiejętność uczenia się i kompetencje społeczne, aż po autonomię i proaktywność. A wśród 12 supermocy wykorzystywanych w nauczaniu w tych placówkach są m.in. krytyczne myślenie, współpraca, komunikacja, kreatywność, autonomia i relacje.

Jeśli uda Ci się wesprzeć Twoje dziecko w opanowywaniu powyższych umiejętności, wiedzy i wartości, będzie się w stanie odnaleźć w przyszłym świecie. A także na nią wpływać!

Autorka:

Anna Wiśniewska – redaktorka i dziennikarka z wieloletnim doświadczeniem. Zafascynowana SEO, kognitywistyką i wykorzystaniem AI w procesie kreatywnym. Z wykształcenia filolożka angielska i dziennikarka. Pracowała jako redaktorka ds. promocji dla „Gazety Wyborczej”, pisała m.in. dla serwisów parenting.pl, abczdrowie.pl, smaker.pl, deccoria.pl, hijunior.pl. Teraz współtworzy Early Stage.

Early Stage to szkoła angielskiego z innej bajki w całej Polsce!✨ Dzięki autorskiej metodzie 12 supermocy, przyjaznej atmosferze i kreatywnym lektor(k)om nasi uczniowie lubią się z językiem angielskim od przedszkola, maturę zdają śpiewająco, a w dorosłość wchodzą pewnym krokiem.  👉 Dowiedz się więcej na earlystage.pl 

***

1. Źródło: Raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Conceptual learning framework. Skills for 2030, 2019.