Bo honor to jest coś więcej niż poczucie godności. I o ile poczucie godności jest niezmiernie ważne w ludzkiej osobowości i, powiedzmy, w psychice narodowej, o tyle honor jest przeważnie bardzo szkodliwy. Jest pewnym przerostem poczucia godnościowego, tak bym powiedział. […] Wiele, bardzo wiele zła i nieszczęścia w dziejach jednostkowych, narodowych, międzynarodowych brało się właśnie z przerostu honoru.
fragment rozmowy z Jerzym Jedlickim
Dlaczego warto przeczytać?
Jeśli szukacie zwięzłego podręcznika „Jak czerpać radość z życia?”, lepiej nie traficie! Zresztą ze Spojrzenia wstecz można nauczyć się o wiele więcej… „Stosunki międzynarodowe wydają się całkiem podobne do zachowania band dzieci na podwórku”; „Bo na urodzinach jest tak samo jak na pogrzebie. Wszyscy mówią o człowieku tylko dobrze”; „Młodość ma kanciaste poglądy, i tak być powinno”…; „Rewolucjonista, który wie za dużo, nic nie zdziała”. Co drugie zdanie w tej książce wydaje się gotową sentencją! Spojrzenie wstecz stwarza szansę, by choć na chwilę zbuntować się przeciw wszechobecnemu w naszym społeczeństwie kultowi młodości i pośpiechu, zatrzymać się, skupić uwagę i… Przekonać, co mają do powiedzenia starzy ludzie, którzy choć urodzeni na długo przed wybuchem II wojny światowej, młodością ducha mogliby zawstydzić niejednego nastolatka! Ostrzeżenie! Przed przystąpieniem do lektury warto mieć w zanadrzu paczkę chustek. Rzadko się zdarza, żeby jakikolwiek podręcznik tak bardzo wzruszał!
O czym jest ta książka?
Justyna Dąbrowska, z zawodu dziennikarka i psychoterapeutka, rozmawia. O sprawach błahych i ważkich, głównie o tym co minione, ale i o nieśmiałych planach na przyszłość, o poszukiwaniu szczęścia i o radzeniu sobie z cierpieniem, o końcach i o początkach. Choć temat przemijania i zbliżającej się śmierci regularnie powraca w poszczególnych wywiadach, i choć grono rozmówczyń i rozmówców stanowi pokolenie, które świadomie doświadczyło wojny (najmłodsza osoba przyszła na świat w 1937 roku), uderza, jak wiele z tych rozmów promieniuje nadziei, optymizmu oraz bezpretensjonalnej radości życia.
Warto wiedzieć
Dwanaście lat po publikacji Spojrzenia wstecz większość z dwanaściorga rozmówczyń i rozmówców Dąbrowskiej już niestety odeszło. Nadal żyją tłumaczki Danuta Cirlić-Straszyńska (93 lata) i Anna Przedpełska-Trzeciakowska (96 lat) oraz pedagożka i filozofka Krystyna Starczewska (86 lat).
Tematy do rozmowy
- Dlaczego starość jest w naszej kulturze tematem tabu?
- Czy jest coś, czego możesz nauczyć się od swoich dziadków?
- W jaki sposób człowiek próbuje pogodzić się z przemijaniem i oswoić śmierć?
- Co w życiu daje szczęście?
- Jak w kulturze przedstawiany jest czas?
Dalsze inspiracje
Didier Eribon, Życie, starość i śmierć kobiety z ludu, przeł. J. Giszczak, Karakter, Kraków 2024.
Jan Kaczkowski, Piotr Żyłka, Życie na pełnej petardzie, czyli wiara polędwica i miłość, Wydawnictwo WAM, Kraków 2015.
Pora umierać, reż. Dorota Kędzierzawska (2007).