Wędrowny zakład fotograficzny | Alternatywna Lista Lektur

Liceum 1-2

Białoruś Dolny Śląsk feminizm fotografia historia migracje non-fiction podróż pogranicze Polska przestrzeń Ukraina

Agnieszka Pajączkowa Wędrowny zakład fotograficzny

Wydawnictwo Czarne

Pobierz scenariusz lekcji

Tymczasem gdy pan Rysio zobaczył naszą trójkę na podwórku pod swoim blokiem, podał na przywitanie rękę mojemu tacie, podał rękę mojemu bratu, a mnie nie tylko ręki nie podał, ale też nie odpowiedział na moje „dzień dobry”. Wyciągnęłam energicznie dłoń w jego kierunku, mówiąc jeszcze raz „dzień dobry”. Dodałam: „Mam na imię Agnieszka i to ja przyjechałam kupić samochód”. Na co on, że chyba żartuję, że to nie jest auto dla kobiety, że ma mechanikę i silnik do samodzielnych napraw, że trzeba mieć siłę i łeb na karku, a to męskie sprawy. Wzrokiem szukał wsparcia u mojego ojca, u brata, ale nie znalazł. Nalegałam, by to mnie pokazywał, jak działają ukryte przez niego patenty, gdzie odkręca się koło zapasowe i jak skutecznie wrzucić wsteczny w stawiającej opór skrzyni biegów. Po kilku dobrych godzinach upominania się o uwagę udało mi się wczołgać z panem Rysiem pod podwozie i obejrzeć silnik. Utargowałam samochód za trzy tysiące osiemset złotych.

Dlaczego warto przeczytać?

Wędrowny Zakład Fotograficzny jest książką słodko-gorzką! Dlaczego słodką? Bo udowadnia, że do realizacji marzenia wystarczą chęci, odwaga oraz odpowiedni poziom determinacji… A czemu gorzką? Bo podróż, którą Pajączkowska odbywa po pogranicznej Polsce starym, przerobionym żółtym volkswagenem T3, jest czymś znacznie więcej niż tylko historią o spotkaniu z drugim człowiekiem i pełnym ciepłej ironii wychwytywaniem szczegółów z drogi, dostrzeżeniem zamieszkanego przez psa Fiata 126p na środku pola czy sukienki uszytej z niemieckiego spadochronu. Zapis rozmów, które autorka odbyła z przypadkowo napotkanymi ludźmi, składa się także, a może przede wszystkim, na relację o przymusowych przesiedleniach, nienawiści etnicznej, niezaleczonych ranach, przemilczeniu, życiu na marginesie i tabuizacji. Toutes proportions gardées.

O czym jest ta książka?

Autorka kupuje samochód i bez dokładnego planu wyrusza we włóczęgę po terenach pogranicza. Najczęściej można ją spotkać na północy i wschodzie Polski. Nocuje w samochodzie, tam gdzie zastanie ją zmierzch, myje się tylko od czasu do czasu, jeśli ktoś na podwórku akurat użyczy jej ogrodowego węża, je zaś to, co otrzyma od ludzi. W tyle głowy ma tradycję wędrownych fotografów, którzy niegdyś podróżowali z aparatem od wsi do wsi. W odróżnieniu jednak od nich Agnieszka Pajączkowska nie przyjmuje za zrobione zdjęcia pieniędzy. Jak sama pisze, „wykonanie fotografii zakłada wymianę na opowieści, wodę, możliwość podłączenia do prądu, sezonowe owoce i warzywa, przetwory”. Jednych ten niecodzienny projekt zachwyca, inni uznają go za naiwny i niebezpieczny, autorka jednak osiąga swój nadrzędny cel: rozmawia, rozmawia i jeszcze raz rozmawia.

Warto wiedzieć

„To jest książka, która nie była planowana jako książka” – podkreślała w jednej z rozmów sama autorka. Wędrowny Zakład Fotograficzny stanowi rezultat wypraw, które Agnieszka Pajączkowska odbywała w okresie wakacyjnym w latach 2012-2016. Realizacja projektu została udokumentowana na stronie internetowej http://wedrownyzakladfotograficzny.pl/. Przez pierwsze dwa lata Wędrowny Zakład Fotograficzny nie miał żadnego źródła finansowania, wszelkie koszty fotografka pokrywała więc z własnych środków.

Tematy do rozmowy

Dlaczego ludzie robią zdjęcia?
Jakie znasz archaiczne zawody, których dziś nikt już nie wykonuje? Czy ich przedstawiciele i przedstawicielki mogliby się jednak przydać we współczesnym świecie?
Jak utrwalać pamięć o „niewygodnych” faktach historycznych, na przykład o akcji „Wisła”?

Dalsze inspiracje

Bernard Newman, Rowerem przez II RP. Niezwykła podróż po kraju, którego już nie ma. Reportaż z 1934 roku, przeł. Ewa Kochanowska, Znak, Kraków 2021.
Wojciech Nowicki, Dno oka. Eseje o fotografii, Czarne, Wołowiec 2010.