O czym jest ta książka?

Lena, Maria i Miłosz to uczniowie ostatniej klasy podstawówki. Każdy z nich mierzy się z własnymi problemami, nie czują się zrozumiani ani w domu, ani w szkole. Dodatkowo są pod olbrzymią presją zbliżającego się egzaminu ośmioklasisty. W ramach szkolnego wolontariatu (zdobywania punktów potrzebnych na świadectwie) nastolatki odbywają staż w domu seniora, gdzie poznają troje staruszków. Początkowo obcowanie z nimi jest dla młodych ludzi trudne. Widzą tylko ich pomarszczone ciała i puste oczy. Jednak pod wpływem coraz częstszych kontaktów, zyskują empatyczny wgląd w życie seniorów i odkrywają jak wiele mają z nimi wspólnego. Staruszkowie mocno przeżywają spotkanie z młodymi ludźmi. Rozczula ich zagubienie i bezradność nastolatków. Okazują im zrozumienie i troskę. Nie boją się nazywać trudnych spraw, z którymi mierzą się młodzi, po imieniu. Bohaterowie pomagają sobie nawzajem wyjść z marazmu i otępienia, dzięki czemu sami stają się bardziej aktywni i sprawczy. Poprzez wspólne działanie na rzecz innych, między nastolatkami rodzi się przyjaźń, choć wcześniej mieli na swój temat wiele mylnych wyobrażeń i wydawało im się, że są sobie zupełnie obcy. Za sprawą nowych doświadczeń uczą się smakować życie i cieszyć chwilą.

Warto wiedzieć

Roksana Jędrzejewska-Wróbel otrzymała za „Stan splatania” nagrodę Komitetu Ochrony Praw Dziecka „Świat Przyjazny Dziecku” oraz nagrodę literacką „Żółta Ciżemka” przyznawaną przez Bibliotekę Kraków. Powieść była także nominowana do Nagrody Polskiej Sekcji IBBY „Książka Roku 2021”. Autorka z dużą przenikliwością opisuje świat dzisiejszych nastolatków. Określenie „stan splatania” kojarzy się z czasem dojrzewania – szukaniem odpowiedzi na pytanie kim jestem, czego chcę od życia, co jest moim pragnieniem a co oczekiwaniami innych, jakie wartości są dla mnie ważne. Młodzi ludzie próbują odnaleźć własne ścieżki w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, w której często brakuje czasu na refleksję, skupienie, rozmowę. Szkoła pokazana jest w powieści jako instytucja skostniała, zainteresowana wyłącznie porządkiem i wynikami w nauce, niedająca wsparcia. Pojawia się wątek samobójstwa jednego z uczniów. Rodzice nastolatków, naznaczeni parciem na sukces, dążeniem do efektywności i kontroli, funkcjonują we własny „stanie splatania” i tracą z oczu to, co naprawdę istotne: kontakt z drugim człowiekiem, empatia, działanie dla innych. Komunikacja szwankuje na każdym polu. W tej niezbyt optymistycznej sytuacji prawdziwym azylem dla młodych ludzi okazuje się dom opieki społecznej i relacja z osobami, którym się już donikąd nie spieszy i mającymi dystans do tego co nazywamy „sukcesem”. Autorce udało się w subtelny sposób pokazać proces budowania porozumienia i zaufania, odzyskiwania wiary w siebie i tworzenia wspólnoty. Punktem wyjścia w tej drodze jest akceptacja życia takim jakie ono jest wraz z jego niedoskonałościami i nieprzewidywalnością.

Tematy do rozmowy:

Czy któryś z bohaterów tej książki wydaje ci się szczególnie ciekawy, bliski? Znasz może kogoś, kto mierzy się z podobnymi problemami?

Co sądzisz o przyjaźni nastolatków ze staruszkami? Wyobrażasz sobie siebie na stażu w domu opieki społecznej?

Czy zdarza ci się czasami wychodzić w zupełnie nowe przestrzenie, poznawać ludzi różniących się mocno od ciebie? Co może być ciekawego w takim kontakcie?

W czym twoja szkoła podobna jest do tej opisanej w książce a w czym się różni?

Czy są takie działania, które sprawiają ci szczególną przyjemność – nie tylko te wyjątkowe ale też zwykłe, codzienne?

Dalsze inspiracje:

Książki: „Mike”, „Żółwie aż do końca”, „Całkiem obcy człowiek”
Film: „Stowarzyszenie umarłych poetów”